Αποτιμώντας την 48η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΜΠΡΙΓΑΔΑ «ΧΟΣΕ ΜΑΡΤΙ», 2018

Λουκία Κωνσταντίνου
Δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στο cubaniagriega.blogspot.gr
Φωτογραφίες

Κάθε φορά που γυρίζουμε από μια Μπριγάδα, προσπαθούμε να μοιραστούμε την εμπειρία αυτή. Η φετινή ήταν αφιερωμένη στα 65 χρόνια από την επίθεση στα στρατόπεδα Μονκάδα και Κάρλος Μανουέλ ντε Σέσπεδες, στις 26 Ιούλη του 1953, μια επίθεση που σηματοδότησε την οριστική εθνική και κοινωνική απελευθέρωση της Κούβας, με την νίκη της Κουβανικής Επανάστασης, 3 χρόνια μετά, την 1η Γενάρη του ‘59.  

Το πρόγραμμα, με όλα τα συν και τα πλην του, μας έδωσε στοιχεία από τη δομή και τη λειτουργία της κουβανικής κοινωνίας (πολιτικό σύστημα, οικονομία, συμμετοχική δημοκρατία και μαζικές οργανώσεις) και τη δυνατότητα ανταλλαγής με τον κουβανικό λαό. 

Συμμετείχαμε στους επίσημους εορτασμούς της 26ης Ιούλη, στο Σαντιάγκο. Επισκεφτήκαμε τo Δημοτικό Διαμέρισμα, του Δεύτερου Ανατολικού Μετώπου «Φρανκ Παίς», αρχηγείο του Ραούλ κατά τη διάρκεια του επαναστατικού πολέμου. Αποτίσαμε φόρο τιμής στον τάφο του Φιντέλ , συναντηθήκαμε με εκπροσώπους μαζικών οργανώσεων, όπως ένα Σύνδεσμο Μαχητών, τις Επιτροπές Υπεράσπισης της Επανάστασης, τον Σύνδεσμο Φοιτητών, Μαθητών, Γυναικών, την Ένωση Νέων Κομμουνιστών, Γιατρούς διεθνιστικών αποστολών, Ολυμπιονίκες και Αθλητές της Κούβας κλπ. Επισκεφτήκαμε έναν μη αγροτικό συνεταιρισμό, δουλέψαμε στα χωράφια , πήραμε γεύση από τα κοινοτικά πολιτιστικά προγράμματα, που γίνονται με πρωτοβουλία των πολιτών. Φέτος, καλύτερα από κάθε άλλη φορά, εξασφαλίστηκε η ανά μέρα ανταπόκριση στο διαδίκτυο , των δραστηριοτήτων της μπριγάδας σε πραγματικό χρόνο και η αναπαραγωγή τους στα κοινωνικά δίκτυα, μέσω του γνωστού Δικτύου redgriega.blogspot.com . 

Πολλά και διάφορα τα στιγμιότυπα της φετινής μπριγάδας και όσοι συμμετείχαμε φέραμε πίσω στα μπαγκάζια μας εντυπώσεις, συμπεράσματα, εικόνες και χρώματα που, εκ πείρας, εκτιμώνται συνήθως μετά την επιστροφή από το Νησί της Επανάστασης. 

Και φέτος, μπριγαδίστες από την Ευρώπη (και όχι μόνο) έδωσαν το παρόν σε αυτόν τον τρόπο γνωριμίας με την σημερινή κουβανική πραγματικότητα, με την ιστορία της και με το πώς αντιλαμβάνονται οι κουβανοί τη συνέχεια της πορείας οικοδόμησης της σοσιαλιστικής κοινωνίας που οι ίδιοι επέλεξαν, μέσα στις αντίξοες συνθήκες συνέχισης επιβολής του εγκληματικού αποκλεισμού από τον ιμπεριαλισμό και τις ΗΠΑ, αλλά και τις προκλήσεις που θέτει το παγκόσμιο περιβάλλον της κρίσης. 

Η νεολαία παρούσα, με μέσο όρο ηλικίας της μπριγάδας 27 χρονών. Οι αντιπροσωπείες των χωρών δεκατρείς, οι εθνικότητες όμως που συμμετείχαν σε αυτές ήταν περίπου είκοσι, με συμμετοχή και από χώρες της Λατινικής Αμερικής. Η ενίσχυση της δουλειάς του κινήματος αλληλεγγύης σε κάθε χώρα και η προώθηση των μπριγάδων, διευρύνει το ενδιαφέρον για την Κούβα, φανερώνοντας την έλξη που ασκεί η Κουβανική Επανάσταση σε κάθε γωνιά του κόσμου. Αυτό είχε την αντανάκλασή του και στην ελληνική συμμετοχή, όπου εκτός από τους έλληνες του ελλαδικού χώρου, συμμετείχαν και μία ελληνίδα από τον Καναδά, μία από την Αίγυπτο, ένας από τη Γερμανία και τρεις έλληνες με την αγγλική αντιπροσωπεία, κάνοντας έτσι την ελληνική συμμετοχή τριηπειρωτική. 

Όπως είναι γνωστό, οι μπριγάδες αλληλεγγύης οργανώνονται από το Κουβανικό Ινστιτούτο Φιλίας των Λαών (ICAP) και μπορεί ο καθένας να δηλώσει τη συμμετοχή του ατομικά εκεί. Παράλληλα μπορεί να δηλώσει τη συμμετοχή του και μέσω των οργανώσεων αλληλεγγύης που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα, όπως τον Πολιτιστικό Σύλλογο «ΧΟΣΕ ΜΑΡΤΙ»-Αλληλεγγύη με την Κούβα (ΠΣΧΜ) και τον Ελληνοκουβανικό Σύνδεσμο Φιλίας και Αλληλεγγύης. 

Η ενίσχυση των δράσεων αλληλεγγύης με την Κούβα στη χώρα μας, στρέφει και άλλες συλλογικότητες στην γνωριμία με την κουβανική πραγματικότητα. Έτσι είχαμε, μεταξύ άλλων, τη συμμετοχή μελών από το Σωματείο εργαζομένων του Αεροδρομίου (Πρωτομαγιά) και μελών της Επιτροπής Αγώνα Κηφισιάς ενάντια στα μέτρα του ΔΝΤ, ΕΕ και Κυβέρνησης (Ευρωπαϊκή). 

Ταυτόχρονα με αυτή τη διεύρυνση, παγιώθηκε η απόφαση του Ελληνοκουβανικού Συνδέσμου περί ξεχωριστής αντιπροσωπείας. Βεβαίως και είναι θεμιτή η εσωτερική συγκρότηση, λειτουργία και έκφραση κάθε οργάνωσης στα πλαίσια της μπριγάδας και δεν γίνεται πρώτη φορά. Η απόφαση αυτή όμως, που είχε παρθεί εκ των προτέρων, σήμανε την άρνηση συγκρότησης εθνικής αντιπροσωπείας, που είναι άλλο πράγμα και ενάντια στην πρακτική των κουβανών διοργανωτών. Αναρωτιέται βέβαια κανείς το νόημα αυτής της απόφασης. Τίποτα δεν εμπόδισε π.χ. τη Γερμανία με τρεις οργανώσεις αλληλεγγύης στο εσωτερικό της και την Ισπανία με ισχυρή καταλανική παρουσία και έκφραση να λειτουργήσουν ως εθνική αντιπροσωπεία με έναν υπεύθυνο. 

Εμείς πρωτοτυπήσαμε με δύο υπευθύνους στο συντονιστικό, επί της ουσίας δύο ελληνικές αντιπροσωπείες. Φυσικά, η ζωή και η πραγματικότητα της μπριγάδας έχουν πάντα τη δική τους δυναμική και το κουβανικό περιβάλλον και οι εμπειρίες που προσφέρει στον καθένα σε κάνουν να καταλάβεις ότι εκεί έχουν σημασία άλλα πράγματα και έχει νόημα (και για μας και για την Κούβα) η έκφραση αλληλεγγύης ως εθνική αντιπροσωπεία. Αυτό οδήγησε στην καλή συνεργασία στην πράξη σε αυτήν την μπριγάδα. Θα μπορούσε και να μην είχαν λειτουργήσει έτσι τα πράγματα. Το πολιτικό γεγονός ωστόσο αυτής της απόφασης παραμένει. 

Πολιτικό γεγονός, με τη δική του σημασία, είναι επίσης και ότι ο Ελληνοκουβανικός Σύνδεσμος, μέσω του υπευθύνου του, δεν προσυπόγραψε το τελικό ψήφισμα της Μπριγάδας, γεγονός που βάζει πλέον σε άλλο επίπεδο μια πορεία κριτικής προς την Επαναστατική Κυβέρνηση της Κούβας και που εξηγεί εν μέρει και την απόφαση της χωριστής αντιπροσωπείας. Ωστόσο, μια αλληλεγγύη με αστερίσκους αποδυναμώνει στην πράξη την ίδια την δράση της αλληλεγγύης.

.Το κίνημα των μπριγάδων, όλα αυτά τα χρόνια, καταφέρνει να συνενώνει ανθρώπους, που από διαφορετικές πολιτικές και κοινωνικές αφετηρίες έρχονται στην Κούβα, να δουν, να γνωρίσουν, να εκφράσουν την αλληλεγγύη τους. Το ενδιαφέρον που προκαλεί η Κούβα ως διαφορετική κοινωνία, καθώς και ο κάθε είδους πόλεμος, η κατασυκοφάντηση και ο εγκληματικός αποκλεισμός (εμπάργκο), που εμποδίζει ένα λαό να αναπτυχθεί και να είναι ανεξάρτητος και κυρίαρχος στη χώρα του επιλέγοντας το πολιτικό σύστημα που επιθυμεί, έχει διευρύνει το κίνημα αλληλεγγύης, που έχει πάψει πλέον να είναι ομοιογενές (αν υποθέσουμε ότι ήταν ποτέ). Αυτή η ετερογένεια είναι και η δύναμη της Κουβανικής Επανάστασης.  

Οι κουβανοί, χωρίς φόβο και πάθος, παρουσιάζουν όλα τα στοιχεία της κοινωνικής πραγματικότητάς τους, με όλα τους τα προβλήματα, τις αδυναμίες, τις αντιθέσεις και κυρίως τις κατακτήσεις τους. Η φράση που έλεγε συνέχεια ένας φίλος και συμπριγαδίστας είναι χαρακτηριστική: «Μας δουλεύουν; Αυτοί οι άνθρωποι έχουν εμπάργκο; Δηλαδή, αν δεν είχαν το εμπάργκο, τι άλλο θα έκαναν;». 

Αυτή είναι και η δύναμη των μπριγάδων, ότι μπορεί ο κάθε μπριγαδίστας να πάρει αυτό που έζησε και να το διαδώσει στη χώρα του. Αυτή θυμάμαι ήταν και η παραίνεση, όταν συμμετείχα πρώτη φορά: «πείτε αυτό που είδατε, καλό ή κακό, μην το ωραιοποιήσετε, μην πείτε ψέματα, αυτή είναι η μεγαλύτερη βοήθεια που μπορείτε να μας προσφέρετε». 

Κάθε φορά που συμμετέχω σε Μπριγάδα (τέταρτη φέτος) με γυρίζει πίσω στην πρώτη φορά, το 2012. Από επιλογή, είχαν προηγηθεί επισκέψεις στην Κούβα ως τουρίστας (2007, 2009, 2011), «πριν πεθάνει ο Φιντέλ», έλεγαν πολλοί τότε. Με την αναπόφευκτη ιδιότητα του τουρίστα, που ενστικτωδώς καταλαβαίνει ότι υπάρχει κάτι πιο βαθύ πίσω από την εικόνα, συνάντησα κάθε λογής ανθρώπους, προσπάθησα να πάρω στοιχεία της καθημερινής ζωής, διέκρινα την περηφάνια και την αξιοπρέπεια. Συμφωνώντας ή διαφωνώντας, όλοι κατέληγαν σε ένα πράγμα, ότι δεν θέλουν να χάσουν τις κατακτήσεις της Επανάστασης. 

Στη Μπριγάδα, μετέπειτα, μπόρεσα να πάρω στοιχεία της λειτουργίας και αντίληψης της κοινωνίας, κυρίως όμως να δω την αποφασιστικότητα και την πεποίθηση του πρωτοπόρου κομματιού, ότι παρά τα προβλήματα και τις αδυναμίες, τις παγκόσμιες συνθήκες και προκλήσεις, παλεύουμε, αντιστεκόμαστε και θα νικήσουμε. Χωρίς παραχωρήσεις από τις αξίες και τις αρχές της κοινωνίας που χτίζουμε. Και αυτό δεν έχει αλλάξει. 

Από τότε μέχρι σήμερα, έχουν μεσολαβήσει παράλληλα και τρεις φορές πολύμηνης διαμονής. Έχω δει όλα εκείνα τα μικρά και μεγάλα, καλά και άσχημα, που συνθέτουν τη μεγάλη εικόνα της σύγχρονης Κούβας. Και ναι, μέσα στην παγκόσμια κρίση, συνεχίζει και σήμερα να αποτελεί ελπίδα για όλο τον κόσμο. 

Αντί επιλόγου, θα παραθέσω τα λόγια του Ντανιέλ Τσαβαρία, Ουρουγουανού συγγραφέα και ακαδημαϊκού που έζησε 40 χρόνια στην Κούβα, στο βιβλίο του «Και ο κόσμος συνεχίζει να προχωρά»: 

«Είναι ώρα πια, οι υπερασπιστές της Κούβας, να εκφραστούμε χωρίς ταμπού και ο κόσμος να συνεχίσει να προχωρά. Και αυτοί που έρχονται με τις φωτογραφικές μηχανές τους να τραβήξουν τους ξεφλουδισμένους τοίχους, τα φτωχόσπιτα χτισμένα μέσα σε αυλές και τις θρησκευτικές αφρικάνικες τελετές αναζητώντας τη βαθιά Κούβα, έχουν πάρει στραβό δρόμο. Τη βαθιά Κούβα την έχω δει ήδη στα πανεπιστήμια, στις σχολές Τέχνης, στα επιστημονικά κέντρα, στους 35.000 γιατρούς της, που προσφέρουν υπηρεσίες στον Τρίτο Κόσμο, στις χιλιάδες δωρεάν οφθαλμολογικές εγχειρήσεις στους φτωχούς της γης σε μακρινές χώρες, στην εκμάθηση της αγάπης στο διπλανό μας χωρίς υπολογισμούς για κάποιο όφελος, σε ένα μέλλον ισότητας και ανιδιοτέλειας, που δεν παρατηρούν οι τουρίστες που καταδιώκονται από χινετέρας* και μικροαπατεώνες και που, ούτε καν αντιλαμβάνονται, πολλοί από τους ίδιους τους κουβανούς». 

* jineteras (χινετέρας): Γυναίκες που βγάζουν χρήματα από τη συναναστροφή με τους τουρίστες και που ενίοτε φτάνει τα όρια της παραδοσιακής πορνείας.