Η ιστορία της Κούβας είναι συνυφασμένη με τον όρο της «μπριγάδας». Η Κούβα είναι παγκοσμίως γνωστή για τις αμέτρητες ιατρικές μπριγάδες που έχει στείλει ανά τον κόσμο. Η διεθνιστική ιατρική αλληλεγγύη της Κούβας ξεκινάει ήδη από το 1960 όταν η Κούβα στέλνει την πρώτη μπριγάδα εργαζομένων υγείας στη Χιλή για την ανακούφιση των σεισμόπληκτων και για να βοηθήσουν στην ίδρυση ενός συστήματος δημόσιας υγείας.
Από το 1963, η Κούβα έχει στείλει περισσότερους από 400.000 επαγγελματίες υγείας σε 164 χώρες και είναι πάντα παρούσα στις σοβαρότερες κρίσεις υγείας. Αυτά δεν είναι στοιχεία της Granma, αλλά του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Σκεφτείτε το λίγο αυτό: την έμπρακτη διεθνιστική αλληλεγγύη με αυτοθυσία από μία τόσο μικρή χώρα. Θυμίζω ότι η Κούβα έχει περίπου την έκταση και τον πληθυσμό της Ελλάδας.
Μία από τις πιο συγκλονιστικές επισκέψεις που κάναμε στα πλαίσια της 65ης Σκανδιναβικής Μπριγάδας Εθελοντικής Εργασίας και Αλληλεγγύης ήταν αυτή στο Γενικό Νοσοκομείο Abel Santamaria της δυτικής επαρχίας Πινάρ ντελ Ρίο. Εκεί είχαμε την τύχη να συνομιλήσουμε με το ιατρικό προσωπικό. Δεν έχω ξανασυναντήσει τόσο περήφανους και ταυτόχρονα μετριόφρονες ανθρώπους για τη δουλειά και την κοινωνική προσφορά τους. Μόνο αφού τους ρωτήσαμε μάθαμε ότι όλοι οι γιατροί στο πάνελ είχαν συμμετάσχει σε μπριγάδες αλληλεγγύης στο εξωτερικό: εξίμισι χρόνια στη Νιγηρία, τρία χρόνια στη Βενεζουέλα, δύο χρόνια στην Ανγκόλα, κοκ.
Σκεφτείτε ότι ένας σερβιτόρος στο Βαραδέρο, μόνο από τα τιπς, μπορεί να κερδίσει πολλά παραπάνω χρήματα από έναν γιατρό. Κι όμως, αυτό δεν είναι αρκετό για να αποθαρρύνει χιλιάδες νέους και νέες σε όλη την χώρα που επιλέγουν ακόμα να βαδίζουν στα βήματα του Τσε σε ότι αφορά τις σπουδές τους. Ή όπως μας είπε με μεγάλη αυτοπεποίθηση η εφτάχρονη κόρη των αγροτών που πήραμε οτοστόπ λίγο έξω από το Σιενφουέγος, όταν την ρωτήσαμε τι θέλει να γίνει όταν μεγαλώσει: “doctora!”. Άλλωστε, νομίζω, είναι έκδηλο ότι σε αυτή τη γωνιά του κόσμου προτεραιότητα δεν είναι το πολύ χρήμα, αλλά η αλληλεγγύη και η κοινωνική προσφορά.
Ο Φιντέλ Κάστρο στις 19 Σεπτεμβρίου του 2005 ανακοινώνει, σε τελετή αποφοίτησης 2.000 περίπου τέτοιων νέων σπουδαστών ιατρικής, τη δημιουργία της διεθνούς οργάνωσης γιατρών «που θα είναι ικανή να καταπολεμήσει το θάνατο». Ακούγεται βαρύγδουπο, αλλά εκεί μπαίνει ο πήχης για τους κουβανούς που έχουν ήδη καταφέρει να βγάλουν φάρμακα και εμβόλια κατά του καρκίνου που η Δύση πεισματικά αρνείται να εισάγει. Έτσι ιδρύεται η Διεθνής Μπριγάδα Ειδικευομένων Ιατρών σε καταστάσεις Καταστροφών και Σοβαρών Επιδημιών με το όνομα Henry Reeve.
Η μπριγάδα Henry Reeve συγκροτείται στην πραγματικότητα από τους 1.500 επαγγελματίες υγείας που είχε προσφερθεί λίγο νωρίτερα να στείλει ο Φιντέλ Κάστρο για να βοηθήσουν τον λαό των ΗΠΑ μετά τον τυφώνα Κατρίνα. Η προσφορά απορρίπτεται από την κυβέρνηση των ΗΠΑ και το νεοσύστατο απόσπασμα παίρνει το όνομα του τιμητικά από τον γεννημένο στη Νέα Υόρκη ταξίαρχο του Κουβανικού Απελευθερωτικού Στρατού στον δεκαετή πόλεμο, Henry Reeve.
Η πρώτη οργανωμένη διεθνής αποστολή της μπριγάδας Henry Reeve ήταν στην Αγκόλα το 2005. Έκτοτε τα μέλη της έχουν αντιμετωπίσει τις συνέπειες δεκάδων πλημμυρών, τυφώνων, σεισμών, και επιδημιών. Εμείς φυσικά την γνωρίζουμε από την συγκινητική συμβολή της στην αντιμετώπιση της πρόσφατης πανδημίας του COVID-19 στη γειτονική Ιταλία και σε άλλες 47 περίπου χώρες.
Η Κούβα είναι φυσικά ακόμα γνωστή για τον φόρο αίματος που πλήρωσε βοηθώντας εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα σε όλο τον κόσμο: στη Βολιβία, την Αιθιοπία, και φυσικά την Ανγκόλα. Συνολικά, ο αριθμός των Κουβανών εθελοντών στην Αγκόλα από το 1975 ως το 1991 υπολογίζεται επισήμως σε πάνω από τις 300.000, 2.000 εκ των οποίων έχασαν τη ζωή τους. Δεν υπάρχει κουβανός ή κουβανή που να μην έχει κάποιον συγγενή ή γνωστό που ταξίδεψε με κάποια μπριγάδα στην Ανγκόλα. Δεν θα ξεχάσω τη διευθύντρια της μπριγάδας μας, όταν μου έλεγε ένα βράδυ πως ήταν μαθήτρια ακόμα όταν περίμενε με αγωνία να επιστρέψει σώο το πρώτο της αγόρι από τον πόλεμο. Όπως και έγινε. Και θυμάται μέχρι και σήμερα τι φορούσε όταν της έκανε έκπληξη στο σχολείο.
Μπριγάδες εθελοντικής εργασίας και αλληλεγγύης
Αυτός είναι ο λόγος που η Κούβα δέχεται ακόμα και σήμερα κάθε χρόνο εκατοντάδες μπριγαδιστές και μπριγαδίστριες απ’ όλο τον κόσμο. Όχι επειδή το ζητάει, αλλά επειδή ξέρουμε καλά ότι όταν δίνει κανείς τόσο απλόχερα την αλληλεγγύη του, θα λάβει πίσω αλληλεγγύη εξίσου απλόχερα. Ο άλλος λόγος είναι γιατί έχουμε τόσα πράγματα να διδαχτούμε από το κουβανικό πείραμα που αντέχει παρά τα εμπόδια και τις δυσκολίες μέχρι και σήμερα.
Έτσι λοιπόν, οι μπριγάδες εθελοντικής εργασίας και αλληλεγγύης στην Κούβα έχουν μακρά ιστορία. Ιστορία που ξεκινά με την έκφραση αλληλεγγύης στη νεαρή κουβανική Επανάσταση στα πρώτα κιόλας της βήματα.
Η πρώτη μπριγάδα οργανώνεται το 1961 από την Παγκόσμια Ομοσπονδία Δημοκρατικών Νεολαιών (ΠΟΔΝ) η οποία ζητάει από τις κομμουνιστικές νεολαίες-μέλη του να έρθουν στην Κούβα για να χτίσουν σχολεία και να βοηθήσουν στις γεωργικές εργασίες. Στην μπριγάδα παρευρίσκεται και ο Τσε.
Το 1968, σύμφωνα με μαρτυρίες, πάνω από 200 Έλληνες πολιτικοί πρόσφυγες από τις τότε σοσιαλιστικές χώρες βρέθηκαν και δούλεψαν στην αγροτική παραγωγή για μήνες στην Κούβα. Αλλά και τα επόμενα χρόνια, μπριγάδες από διάφορες χώρες εργάστηκαν στην αγροτική παραγωγή αλλά και στις κατασκευές εξασφαλίζοντας πολλές φορές και φέρνοντας μαζί τους και τα υλικά.
Οι μπριγάδες με τη σημερινή τους μορφή οργανώνονται από το 1972 από το Κουβανικό Ινστιτούτο Φιλίας των Λαών (ICAP). Εκείνη την χρονιά είναι που κατασκευάζεται και εγκαινιάζεται από τον Φιντέλ το κάμπινγκ στο Καιμίτο, στην επαρχία Artemisa, λίγο έξω από την Αβάνα, όπου γίνονται μέχρι σήμερα οι μπριγάδες, και διαμείναμε κι εμείς. Η κατασκευή έγινε στα πλαίσια της μπριγάδας “Julio Antonio Mella” της ΠΟΔΝ, από την οποία πήρε τιμητικά και το όνομά του το κάμπινγκ.
Για την ιστορία, ο Julio Antonio Mella ήταν συνιδρυτής του ΚΚ Κούβας. Δολοφονήθηκε στα 26 του χρόνια από τον δικτάτορα Ματσάδο στις 10 Ιανουαρίου 1929 στην Πόλη του Μεξικού, όπου είχε καταφύγει διαδραματίζοντας ενεργό ρόλο στα πολιτικά δρώμενα της εποχής.
Οι μπριγάδες σήμερα, εκτός από την εθελοντική εργασία που περιορίζεται πλέον σε δυο-τρεις μέρες συμβολικών περισσότερο αγροτικών εργασιών, συμμετέχουν σε ένα οργανωμένο πρόγραμμα με συζητήσεις, εκδηλώσεις, μαθήματα και καλλιτεχνικές δραστηριότητες. Παράλληλα, οργανώνονται επισκέψεις σε εργοστάσια, νοσοκομεία, εκπαιδευτικά κέντρα και κοινότητες σε όλη τη γεωγραφία της Κούβας, για να γνωρίσουν οι μπριγαδιστές και οι μπριγαδίστριες την κουβανική πραγματικότητα και τα επιτεύγματα της επανάστασης, και επαληθεύσουν οι ίδιοι και οι ίδιες τις πληροφορίες που έχουν πάρει νωρίτερα.
Κάθε χρόνο οργανώνονται πολλές διαφορετικές μπριγάδες. Οι ναυαρχίδες όμως σήμερα είναι οι εξής: η Venceremos (ΗΠΑ), η Σκανδιναβική (Σκανδιναβικές χώρες), η Χοσέ Μαρτί (Ευρωπαϊκή), ο Σταυρός του Νότου (Αυστραλία και Νέα Ζηλανδία), ο Χουάν Ρίους Ριβέρα (Πουέρτο Ρίκο), ο Άλεξ Λαγκούμα (Νότια Αφρική), της Πρωτομαγιάς (Διεθνής) και ο Αντένορ Φίρμιν (Αϊτή).
Οι μπριγάδες αυτές επισκέπτονται την Κούβα του μήνες Δεκέμβριο-Ιανουάριο, Απρίλιο-Μάιο και Ιούλιο-Αύγουστο με τέτοιο τρόπο ώστε στις ημερομηνίες της 1ης Ιανουαρίου, επέτειος του θριάμβου της Κουβανικής Επανάστασης, της Εργατικής Πρωτομαγιάς και της 26ης Ιουλίου, επέτειος της επίθεσης στους στρατώνες Moncada, να υπάρχουν πάντα μπριγαδιστές και μπριγαδίστριες στη χώρα για αυτές τις εκδηλώσεις.
Εκστρατεία ενάντια στον αναλφαβητισμό
Την πρώτη μέρα που φτάσαμε στο κάμπινγκ στο Καιμίτο, είχαμε την τύχη να δούμε μια ταινία, η οποία συνοψίζει την ιστορία και το μεγαλείο της κουβανικής επανάστασης. Η ταινία λέγεται “El brigadista”, ή αλλιώς “The Teacher” όπως μεταφράστηκε στα αγγλικά ο τίτλος της. Η ταινία του Οκτάβιο Κορτάζαρ, κουβανικής παραγωγής του 1978, μιλάει για τον Μάριο, έναν 15χρονο μαθητή, που στάλθηκε το 1961 σε ένα μικρό χωριό στον βάλτο Ζαπάτα για να διδάξει του κατοίκους του γραφή και ανάγνωση.
Ο φανταστικός Μάριο ήταν ένας από τους πραγματικούς 100.000 νέους μαθητές μπριγαδιστές που το καλοκαίρι του 1961 πήραν μέρος στην ιστορική εκστρατεία ενάντια στον αναλφαβητισμό, οργώνοντας την κουβανική ύπαιθρο με κίνδυνο της ζωής τους, για να διδάξουν το 40% του πληθυσμού που ήταν βυθισμένο στον αναλφαβητισμό.
Από την ταινία δεν λείπει η αναφορά στην αγροτική μεταρρύθμιση που πήρε τη γη από τους μεγάλους γαιοκτήμονες και την μοίρασε σε αυτούς που την δούλευαν, αλλά και στις ηρωικές μάχες του κουβανικού λαού με τους Bandidos του Μπατίστα που είχαν βρει κρησφύγετο στα βουνά της επαρχείας και έκαναν επιδρομές στα γύρω χωριά με την υποστήριξη της CIA.
Η αλληλεγγύη θα νικήσει
Σήμερα η Κούβα περνάει μια από τις πιο δύσκολες περιόδους μετά την ειδική περίοδο της δεκαετίας του ‘90 και την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης. Είμαι σίγουρος, από αυτά που είδα, ότι ο κουβανικός λαός θα οργανώσει πάλι τέτοιες μπριγάδες, κοινότητες αλληλεγγύης, και πρωτοβουλίες υπεράσπισης της επανάστασης του. Να είστε σίγουροι και σίγουρες ότι η ιστορία δεν έχει τελειώσει.
Ας προσπαθήσουμε κι εμείς, από αυτή τη γωνιά του κόσμου, να δείξουμε την αλληλεγγύη μας, παλεύοντας με ό,τι μέσο έχουμε για την άρση του αμερικανικού εμπάργκο και την αφαίρεση της Κούβας από την λίστα των ΗΠΑ με τις χώρες που στηρίζουν την τρομοκρατία. Η αλληλεγγύη θα νικήσει.
"Εμπειρίες από τις μπριγάδες του 2023 στην Κούβα ~ 1η Μάρτη, Νομική Σχολή της Αθήνας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου