Άννα Μαρία Καμπρέρα Μάρσντεν: Ο Τσε δεν είναι μια στάμπα για μπλουζάκια, Συνέντευξη στη Λίτσα Φρυδά

Άννα Μαρία Καμπρέρα Μάρσντεν: Ο Τσε δεν είναι μια στάμπα για μπλουζάκια – Εφημερίδα ΠΡΙΝ / Συνέντευξη στη Λίτσα Φρυδά

Η συνομιλήτριά μας Άννα Μαρία Καμπρέρα Μάρσντεν (Ana María Cabrera Marsden) βρέθηκε στην Αθήνα με αφορμή τη συμπλήρωση 58 χρόνων από τη δολοφονία του Τσε, αλλά και την έκδοση στα ελληνικά όλων των βιβλίων του. Όπως λέει, «η επανάσταση παραμένει ζωντανή, σήμερα όμως δεν μιλάμε για ανταρτοπόλεμο, αλλά για άλλες μορφές – οι αγώνες δεν δίνονται μόνο με όπλα».

Μέλος του εκπαιδευτικού έργου επικοινωνίας Escaramujo, διευθύντρια σύνταξης στον εκδοτικό Ocean Sur στην Αβάνα (εκδίδει όλο το έργο του Τσε Γκεβάρα)

Ποιο είναι το αποτύπωμα που έχει αφήσει ο Τσε στη Λατινική Αμερική και ειδικά στην Κούβα;

Οι ιδέες του Τσε Γκεβάρα είναι ευρέως γνωστές, ιδιαίτερα στην Λατινική Αμερική. Μέσα από τη μελέτη και την αφομοίωση του έργου του, ο Τσε ενσωματώθηκε στην πράξη και στη συνείδηση των λαών της, που τα τελευταία χρόνια περνούν σκληρές δοκιμασίες. Δεν είναι απλώς ένα πρόσωπο σε στάμπα, είναι ένα ζωντανό σύμβολο. Για εμένα υπάρχουν τρεις βασικές αξίες στο έργο του Τσε που εξακολουθούν να εμπνέουν τις νέες γενιές: ο ουμανισμός, ο αντιιμπεριαλισμός και ο αντικαπιταλισμός. Αν και ο κόσμος άλλαξε πολύ από την εποχή του, ένα πράγμα παραμένει αμετάβλητ: ο ιμπεριαλισμός συνεχίζει την προσπάθεια επιβολής του, ιδιαίτερα στη Λατινική Αμερική.

Ποια είναι η σημασία της διεθνιστικής αλληλεγγύης και πώς τη μεταφράζετε σήμερα;

Το παράδειγμα του Τσε, η διεθνιστική αλληλεγγύη, μας ωθεί να σκεφτόμαστε όχι μόνο την απελευθέρωση του εαυτού μας, αλλά και τη συμμετοχή μας στην απελευθέρωση των γειτονικών χωρών. Γι’ αυτό και εμείς, στα μέτρα των δυνατοτήτων μας, επιδιώκουμε να συνεργαζόμαστε, να μοιραζόμαστε όσα έχουμε και μαζί να αντιπαλεύουμε τον ιμπεριαλισμό μαζί τις άλλες χώρες της Λατινικής Αμερικής. Ο Τσε, συνειδητοποιώντας από πρώτο χέρι το βάθος της φτώχειας στη Λατινική Αμερική, όταν ταξίδεψε νέος κατά μήκος της, αποφάσισε να πολεμήσει αρχικά στην Κούβα και αργότερα στο Κονγκό και στη Βολιβία. Το παράδειγμά του ακολούθησαν ο Φιντέλ και ο κουβανικός λαός, που πήγαν στην Αφρική να πολεμήσουν κατά του απαρχάιντ στην Αγκόλα.

Η Κούβα στέκεται στο πλευρό της Βενεζουέλας και πρέπει να την υπερασπίσουμε με κάθε κόστος

Ποια είναι η θέση της Κούβας απέναντι στη Βενεζουέλα και την πολιτική των ΗΠΑ στην περιοχή;

Σήμερα η Κούβα στέκεται στο πλευρό της Βενεζουέλας απέναντι στην επιθετική πολιτική των ΗΠΑ. Για εμάς είναι ξεκάθαρο: πρέπει να υπερασπίσουμε τη Βενεζουέλα με κάθε κόστος. Αυτό είναι μάθημα που πήραμε από τον Χοσέ Μαρτί, από τον Τσε Γκεβάρα – που, αν και δεν ήταν Κουβανός, έγινε – και από τον κομαντάντε Φιντέλ Κάστρο. Πρόκειται για μια πολιτική και ιδεολογική διαδρομή που ξεκινά το 1868, με τον πόλεμο της ανεξαρτησίας της Κούβας από την Ισπανική αποικιοκρατία. Και σήμερα, για να φέρουμε τον Τσε στη σύγχρονη εποχή, συνεχίζουμε να εργαζόμαστε στην Κούβα για τον «νέο άνθρωπο» που οραματιζόταν. Τον άνθρωπο ως ον πολιτικό και κοινωνικό, ικανό να κάνει την επανάσταση ή τις επαναστάσεις. Αυτή η ιδέα εξακολουθεί να είναι η πυξίδα μας και ο δρόμος μας.

Τι σημαίνει «επανάσταση» σήμερα για την Κούβα και για τη νέα γενιά;

Η επανάσταση παραμένει ζωντανή, αλλά σήμερα δεν μιλάμε για ανταρτοπόλεμο. Οι αγώνες που πρέπει να δώσουμε παγκοσμίως έχουν άλλες μορφές: ενάντια στον ρατσισμό, για την ισότητα των φύλων, για κοινωνική δικαιοσύνη και ταξική πάλη. Αν και ο Τσε πίστευε ακράδαντα ότι ο ιμπεριαλισμός νικιέται μόνο με ένοπλο αγώνα, σήμερα κατανοούμε ότι οι αγώνες δεν δίνονται μόνο με όπλα.

Πώς επηρεάζει η πολιτική των ΗΠΑ την Κούβα; Ποιες είναι οι μεγαλύτερες δυσκολίες που αντιμετωπίζετε;

Μετά από 60 χρόνια, ζούμε μια από τις δυσκολότερες περιόδους αποκλεισμού. Αν και είμαστε νησί, για δεκαετίες μας στήριζαν πολλά αριστερά κινήματα και κυβερνήσεις της Λατινικής Αμερικής. Τώρα πια αυτό δεν το έχουμε. Ο αποκλεισμός έχει προκαλέσει τεράστιες δυσκολίες: έλλειψη ανταλλακτικών, μηχανημάτων, καυσίμων για ηλεκτρική ενέργεια, αλλά και προβλήματα στην πρόσβαση σε βασικά είδη διατροφής. Διαθέτουμε ισχυρή φαρμακευτική βιομηχανία, αλλά δυσκολευόμαστε να εισάγουμε πρώτες ύλες. Η κυβέρνηση χρειάζεται πολύ μεγαλύτερο προϋπολογισμό για να καλύψει τις ανάγκες του λαού. Παράλληλα, η πολιτική του Τραμπ, που απαγόρευσε την χορήγηση βίζας σε όσους ταξιδεύουν στην Κούβα, έπληξε σοβαρά τον τουρισμό. Επιπλέον, οι αποστολές γιατρών στο εξωτερικό – ήταν σημαντική πηγή εισοδήματος – περιορίστηκαν. Όλοι αυτοί οι παράγοντες δημιούργησαν μια πολύπλοκη κατάσταση. Η κυβέρνηση αναζητά λύσεις. Γνωρίζουμε πως δεν είναι τέλεια, όμως η στήριξή της προς τον λαό είναι πραγματική. Ελπίζουμε ότι θα ξεπεράσουμε αυτή τη δύσκολη φάση. Η συνεργασία σε διάφορα προγράμματα με τη Βενεζουέλα, με την Ρωσία, με την Κίνα, με το Βιετνάμ, αποτελεί εναλλακτική διέξοδο από την κρίση. 

Ποιο είναι το όραμα για το μέλλον της Κούβας; Ο σοσιαλισμός εξακολουθεί να αποτελεί τον στόχο;

Εμείς, πάντως, εξακολουθούμε να πιστεύουμε στην μετάβαση προς τον σοσιαλισμό. Μπορεί να μην ξέρουμε αν είμαστε στο σωστό δρόμο, αλλά πιστεύουμε ότι ο καπιταλισμός δεν είναι η λύση. Δεν θέλουμε να επιστρέψουμε στην Κούβα πριν από το 1959. Οι κατακτήσεις του σοσιαλισμού στην υγεία, στην παιδεία, στην κοινωνική πρόνοια, πρέπει όχι μόνο να διατηρηθούν, αλλά να ενισχυθούν. Δεν μπορούμε να τις εγκαταλείψουμε.

Πόσο εύκολο είναι να διατηρηθεί η επαναστατική ιδεολογία;

Τα μέσα ενημέρωσης μάς βομβαρδίζουν καθημερινά με αντικομμουνιστικά και αντισοσιαλιστικά μηνύματα, προβάλλοντας τον «αμερικανικό τρόπο ζωής» ως το ιδανικό. Αυτό είναι μια ιδεολογική επίθεση. Γι’ αυτό η ιδεολογική δουλειά παραμένει κρίσιμη. Πρέπει να μελετάμε ξανά τα έργα του Μαρξ, του Λένιν και τα κλασικά έργα του σοσιαλισμού – γιατί μόνο μέσω των ιδεών μπορούμε να αλλάξουμε τον εαυτό μας και την κοινωνία. Η σκέψη του Τσε δεν πρέπει να μείνει μόνο στα μπλουζάκια. Είναι η πυξίδα μας για να οικοδομήσουμε μια νέα κοινωνία, με τον νέο άνθρωπο. Είναι ένα δύσκολο και σύνθετο έργο. Αλλά ελπίζω ότι θα τα καταφέρουμε, γιατί υπάρχουν πολλές ενωμένες βουλήσεις που εργάζονται προς αυτήν την κατεύθυνση. Ο Εντουάρδο Γκαλεάνο είπε πως «ο δρόμος γίνεται περπατώντας». Και εμείς, με αυτήν την ουτοπία ως φάρο, θα συνεχίσουμε να βαδίζουμε – για να ονειρευόμαστε, να δημιουργούμε και να χτίζουμε έναν δικαιότερο κόσμο.