Κούβα και Αφρική
εκδόσεις Διεθνές Βήμα συνάντηση με τον Ζωρζ Μπεχραμπιάν
με αφορμή τα παρακάτω βιβλία!
• ΚΟΥΒΑ & ΑΝΓΚΟΛΑ – Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ – ΧΑΡΙ ΒΙΓΙΕΓΑΣ (ΠΟΜΠΟ)
• ΚΟΥΒΑ ΚΑΙ ΑΦΡΙΚΗ: Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΚΟΥΒΑΣ ΣΤΗΝ ΥΠΟΘΕΣΗ ΤΗΣ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗΣ ΤΗΣ ΑΦΡΙΚΗΣ (ΦΙΝΤΕΛ ΚΑΣΤΡΟ-ΝΕΛΣΟΝ ΜΑΝΤΕΛΑ)
Β.Μ.: Ποιος είναι ο Χάρι Βιγιέγας ή αλλιώς Πόμπο;
Ο Πόμπο γεννήθηκε το 1940. Ως νεαρός μαύρος, έφηβος από την επαρχία συμμετείχε στον αγώνα κατά της υποστηριζόμενης από τις ΗΠΑ δικτατορίας του Μπατίστα. Το 1957, σε ηλικία 17 ετών, έγινε μαχητής του Αντάρτικου Στρατού στη Σιέρα Μαέστρα. Ήταν στην ταξιαρχία υπό τις διαταγές του Ερνέστο Τσε Γκεβάρα. Το 1958 έλαβε μέρος στην αποφασιστική μάχη της Σάντα Κλάρα που έσπασε τη ραχοκοκαλιά του στρατού της δικτατορίας.
Μετά την επαναστατική νίκη, όταν ο Τσε ήταν υπουργός Βιομηχανίας, ο Πόμπο εργάστηκε στο πλευρό του, βοηθώντας τον εργαζόμενο λαό να θέσει τις βάσεις για την αναδιάρθρωση της βιομηχανικής παραγωγής όπως αρμόζει σε ένα εργατικό κράτος και όχι ένα κράτος καπιταλιστικό.
Το 1965 πήρε μέρος στη διεθνιστική αποστολή της Κούβας στην πρώην βελγική αποικία του Κονγκό, επικεφαλής της οποίας ήταν ο Τσε. Η αποστολή βρέθηκε στο Κονγκό για να βοηθήσει τους αντιιμπεριαλιστές μαχητές εκεί να αντισταθούν απέναντι στις προσπάθειες του ιμπεριαλισμού των ΗΠΑ και του Βελγίου, με τη βοήθεια της Νότιας Αφρικής του απαρτχάιντ να διατηρήσουν την αυτοκρατορική τους κυριαρχία στην περιοχή. Ο Πόμπο ήταν στο γενικό επιτελείο. Εκεί του δόθηκε το όνομα Πόμπο, στα Σουαχίλι.
Πολέμησε στο πλευρό του Τσε στη Βολιβία το 1966 με 1967. Στόχος του εγχειρήματος αυτού ήταν το άνοιγμα ενός επαναστατικού αγώνα για την εξουσία στο νότιο κώνο της Λατινικής Αμερικής. Ήταν ένας από τους 5 επιζώντες που διέφυγαν από την περικύκλωση του βολιβιανού στρατού και τις δυνάμεις των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών.
Κατά το μεγαλύτερο μέρος της δεκαετίας του 1970 υπήρξε επικεφαλής των κουβανικών δυνάμεων της επαρχίας του Γκουαντάναμο, όπου οι ΗΠΑ έχουν ναυτική βάση.
Το 1977 με 1979 ο Πόμπο επέστρεψε στην Αφρική, συμβάλλοντας αυτή τη φορά στην καθοδήγηση της κουβανικής εθελοντικής στρατιωτικής αποστολής στην Αγκόλα, υπερασπιζόμενος τη νέα ανεξάρτητη χώρα από μια εισβολή του καθεστώτος του Απαρτχάιντ στη Νότια Αφρική. Το 1981 τοποθετήθηκε ως σύνδεσμος μεταξύ της κουβανικής ανώτατης διοίκησης στην Αγκόλα και την Αβάνα – με επικεφαλής τον Φιντέλ Κάστρο. Μετά την ήττα των νοτιοαφρικανικών δυνάμεων στο Cuito Cuanavale, ο Pombo παρέμεινε στην Αγκόλα για να βοηθήσει στον σχεδιασμό της απόσυρσης των κουβανικών δυνάμεων.
Κατά την επιστροφή του στην Κούβα ηγήθηκε του Πολιτικού Τμήματος του Δυτικού Στρατού και υπηρέτησε στη Διεύθυνση Επιχειρήσεων του Γενικού Επιτελείου Των Επαναστατικών Ενόπλων Δυνάμεων.
Ο Πόμπο ήταν μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κούβας από το 1997 έως το 2011, ενώ υπήρξε επίσης εκπρόσωπος στην Εθνοσυνέλευση της Λαϊκής Εξουσίας. Επιπλέον διετέλεσε εκτελεστικός αντιπρόεδρος της Ένωσης Μαχητών της Κουβανικής Επανάστασης.
Β.Μ: Τι ρόλο διαδραμάτισε στη διεθνοποίηση της επανάστασης στην Κούβα και συγκεκριμένα με την έκδοση του βιβλίου, Ο Πόλεμος για την Ελευθερία;
Η κουβανική κομμουνιστική ηγεσία έχει επιδείξει τεράστια ταπεινοφροσύνη. Ποτέ δεν περιαυτολογεί. Αυτή η ταπεινοφροσύνη είναι πολύ χαρακτηριστική των γνήσιων προλεταριακών μαχητών.
Έτσι, το τεράστιο εγχείρημα της κουβανικής επανάστασης να συμβάλει στον αγώνα κατά της αποικιοκρατίας στην Αφρική δεν ήταν πολύ γνωστή. Οι αποικιακές δυνάμεις στη Δυτική Ευρώπη και οι ιμπεριαλιστές της Βόρειας Αμερικής σίγουρα δεν επρόκειτο να μιλήσουν γι’ αυτό.
Έγινε σάλος όταν ένας ελεύθερος –μόλις– Νέλσον Μαντέλα έκανε το πρώτο του ταξίδι εκτός Νότιας Αφρικής. Και πήγε στην Αβάνα! Εκεί μίλησε σε μαζική συγκέντρωση εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων. Ευχαρίστησε δημόσια την κουβανική επανάσταση για την απαράμιλλη και ανιδιοτελή βοήθειά της στην ιστορική πάλη κατά της αποικιοκρατίας και του απαρτχάιντ.
Ο Φιντέλ Κάστρο έκανε μια εκτενή αναφορά το 2005 σχετικά με τη βαρυσήμαντη αυτή προσπάθεια της Κούβας στην Αγκόλα, όπου πάνω από 400.000 εθελοντές υπηρέτησαν μεταξύ 1975 και 1990. Σε αυτήν εξήγησε ότι ακόμη και η πολεμική αεροπορία της Κούβας στάλθηκε στην Αγκόλα, αφήνοντας την Αβάνα αεροπορική κάλυψη, προκειμένου να κλίνει η ισορροπία υπέρ των μαχητών απελευθερίας στην Αγκόλα και τη Ναμίμπια (η Ναμίμπια ήταν τότε αποικία της Νότιας Αφρικής).
Το βιβλίο του Pombo αποτελεί ένα ακόμη βήμα στην κατεύθυνση του να γίνει γνωστή αυτή η ιστορία αλληλεγγύης σε όλο τον κόσμο. Είναι ο πιο εκτεταμένος απολογισμός του εγχειρήματος αυτού στην ελληνική γλώσσα.
Β.Μ: Τι θα διαβάσει ο αναγνώστης στο βιβλίο Ο Πόλεμος για την Ελευθερία;
Ο αναγνώστης θα συναντήσει τους νέους αυτούς – άνδρες και γυναίκες – που προσφέρθηκαν εθελοντικά να πάνε στην Αγκόλα με μόνο κίνητρο να συμβάλουν στην απελευθέρωση της αφρικανικής ηπείρου από τη μάστιγα της αποικιοκρατίας και του ρατσισμού του απαρτχάιντ.
Ο αναγνώστης θα μάθει για τη συλλογική προσπάθεια που απαιτήθηκε προκειμένου μια χώρα 11 εκατομμυρίων ανθρώπων, στο μέγεθος της Ελλάδας, να κινητοποιήσει τους εθνικούς της πόρους και να αναλάβει μια επιχείρηση σε απόσταση 10.000 χιλιομέτρων, σε μια μακρινή χώρα, ενώ βρισκόταν υπό αμερικανικό εμπάργκο και υπό τη συνεχή στρατιωτική απειλή των ΗΠΑ.
Ο αναγνώστης θα μάθει ότι μόνο μια πραγματικά σοσιαλιστική επανάσταση όπου οι άνθρωποι της εργασίας είναι στην εξουσία είναι ικανή για ένα τέτοιο κατόρθωμα.
Ο αναγνώστης θα μάθει ότι, πράγματι, η κουβανική επανάσταση ήταν και είναι μια διαδικασία όπου οι εργαζόμενοι έχουν μετασχηματιστεί σε νέα ανθρώπινα όντα, όπου η αλληλεγγύη και η αγάπη για τον άλλο είναι η πρωταρχική κινητήρια δύναμη.
Β.Μ: Πόσο σημαντικό είναι το συγκεκριμένο ανάγνωσμα για να κατανοήσουμε το ρόλο της Κούβας στην απελευθέρωση των λαών αλλά και στην απαράμιλλη συμβολή της σε ανθρωπιστική βοήθεια παγκοσμίως; (π.χ στην Αγκόλα εκτός από στρατιωτική βοήθεια προσέφερε γιατρούς και δασκάλους)
Όπως προανάφερα, αυτή είναι η πιο εκτενής περιγραφή του ιστορικού αυτού εγχειρήματος στην ελληνική γλώσσα. Θα τολμούσα να πω ότι ο ρόλος της Κούβας στην Αφρική είναι η πιο προχωρημένη και μαζική έκφραση της αλληλεγγύης της εργατικής τάξης προς άλλους ανθρώπους του μόχθου στην ιστορία της ανθρωπότητας.
Ένα εξαιρετικό βιβλίο που δημοσιεύθηκε από τις εκδόσεις Pathfinder Press στις ΗΠΑ περιγράφει τον ρόλο του εθελοντικού κουβανικού ιατρικού προσωπικού στη μάχη κατά του ιού Έμπολα το 2015 στη Δυτική Αφρική. Ο τίτλος του βιβλίου στα αγγλικά είναι Red Zone, Cuba and the Battle Against Ebola in West Africa (Κόκκινη Ζώνη, Κούβα και η μάχη κατά του Έμπολα στη Δυτική Αφρική) και το έγραψε ο Enrique Ubieta Gomez. Ελπίζουμε να είμαστε σε θέση να μεταφράσουμε και να δημοσιεύσουμε αυτό το βιβλίο στα ελληνικά κάποια στιγμή.
Όπως ίσως γνωρίζετε σχεδόν 40.000 Κουβανοί, νοσηλευτές και άλλο ιατρικό προσωπικό έχουν προσφερθεί εθελοντικά να φέρουν την υγειονομική περίθαλψη στις φτωχότερες περιοχές του κόσμου. Η Κούβα έχει επίσης μια ιατρική σχολή όπου σπουδάζουν χιλιάδες φοιτητές από αυτές τις περιοχές όπου οι σπουδές τους καλύπτονται πλήρως από την Κούβα. Υπάρχουν ακόμη και φοιτητές από τα γκέτο στις ΗΠΑ σε αυτή την ιατρική σχολή στην Κούβα.
Β.Μ: Πόσο δύσκολο κατά τη γνώμη σας είναι, να εκλείψουν οι σύγχρονες μορφές αποικιοκρατίας στην Αφρική; Μια ήπειρος τόσο πλούσια και τόσο εύφορη που τα κέρδη της λυμαίνονται οι αποικιοκράτες ακόμα και σήμερα που φαινομενικά η αποικιοκρατία έχει τελειώσει!
Οι αντιαποικιακοί απελευθερωτικοί αγώνες οδήγησαν στην απελευθέρωση της ηπείρου σε πολιτικό επίπεδο. Ωστόσο, οικονομικά, ολόκληρη η ήπειρος παρέμεινε δεμένη με σχέσεις εκμετάλλευσης από τις πρώην αποικιακές δυνάμεις της Γαλλίας, της Βρετανίας, του Βελγίου, της Ισπανίας και της Πορτογαλίας. Αργότερα η καπιταλιστική δύναμη των ΗΠΑ άρχισε να εισχωρεί περισσότερο, και πιο πρόσφατα ο κινεζικός καπιταλισμός.
Οι αντιαποικιακοί αγώνες έφεραν στην εξουσία μια νέα ανερχόμενη τοπική αστική τάξη. Αυτή η αστική τάξη είχε στενούς δεσμούς με τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις, παρόλο που, κατά καιρούς έρχεται σε οικονομική σύγκρουση μαζί τους. Ωστόσο, στηρίζεται σε αυτούς τους δεσμούς για να παραμείνει στην εξουσία. Αυτή η αστική τάξη, όπως εξηγούν οι Διακηρύξεις της Αβάνας (επίσης δημοσιεύονται από το Διεθνές Βήμα), θα σταθεί σε τελική ανάλυση στο πλευρό των πρώην αποικιοκρατών, με τους ιμπεριαλιστές. Ο λόγος είναι ότι που φοβάται τον εργαζόμενο λαό που θα μπορούσε να αφαιρέσει τα προνόμια και την εξουσία της.
Έτσι, οι αφρικανικές μάζες έχουν παραμείνει σε τρομερή φτώχεια, ενώ η ήπειρος έχει αναπτύξει βιομηχανίες, το εμπόριο, το καπιταλιστικό εμπόριο, που διενεργείται άνισα, από μειονεκτική θέση με τα παλαιότερα καθώς και με τα νέα κέντρα παγκόσμιας κυριαρχίας. Η νεότερη μορφή υπερεκμετάλλευσης είναι μέσω του εξωτερικού χρέους που οφείλεται σε τράπεζες στη Νέα Υόρκη, το Παρίσι, το Λονδίνο, τη Φρανκφούρτη και τώρα το Πεκίνο. Ακόμη και οι τράπεζες στην Αθήνα κατέχουν ένα τμήμα.
Ο εργαζόμενος λαός της Αλγερίας κατάφερε να αποτινάξει τη γαλλική αποικιοκρατία το 1962 μετά από έναν αιματηρό απελευθερωτικό πόλεμο και μαζικές κινητοποιήσεις. Αυτή η αλγερινή επανάσταση, σύγχρονη της κουβανικής, έφερε στην εξουσία μια κυβέρνηση εργατών και αγροτών με επικεφαλής τον Ahmad Ben Bella. Η κυβέρνηση αυτή άρχισε να καταπατά τα προνόμια της αστικής τάξης και των μεγάλων ιδιοκτητών γης, στηριζόμενη στην κινητοποίηση των ανθρώπων του μόχθου. Ήταν η αδελφή ψυχή της Κούβας. Αυτή η κυβέρνηση ανατράπηκε μέσω ενός στρατιωτικού πραξικοπήματος από τις φιλοκαπιταλιστικές δυνάμεις της μεσαίας τάξης εντός του στρατού NFL, με επικεφαλής τον Houari Boumedien.
Μια άλλη λαϊκή επανάσταση στη δεκαετία του 1980 ξέσπασε στην Μπουρκίνα Φάσο. Αυτός ο επαναστατικός αγώνας έφερε στην εξουσία μια επαναστατική κυβέρνηση με επικεφαλής τον Τομάς Σανκαρά. Αυτή η κυβέρνηση στηρίχθηκε επίσης στην κινητοποίηση του εργαζόμενου λαού στον αγώνα για τα ταξική του συμφέροντα. Και αυτό ανατράπηκε από στρατιωτικό πραξικόπημα.
Αυτά τα 2 πραξικόπημα έφραξαν τον δρόμο προς μια διαφορετική εξέλιξη των πραγμάτων περισσότερο όμοια με την κουβανική επανάσταση – όχι μόνο για την Αλγερία αλλά και για άλλα μέρη της Αφρικής.
Κατά τη γνώμη μας, η κουβανική επανάσταση δείχνει ότι ο μόνος τρόπος για να προχωρήσουμε προς την πραγματική κυριαρχία και την κοινωνική πρόοδο για στη συντριπτική πλειονότητα του λαού είναι μέσω της δύναμης του εργαζόμενου λαού, συμπεριλαμβανομένης της κυβερνητικής εξουσίας – το πιο αποτελεσματικό εργαλείο των εργαζομένων. Αυτό απαιτεί την ανατροπή του καπιταλισμού και το άνοιγμα του δρόμου προς μια σοσιαλιστική κοινωνία.
Β.Μ: Ένα ακόμα σπουδαίο βιβλίο που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διεθνές Βήμα είναι «Η συμβολή της Κούβας στην υπόθεση της απελευθέρωσης της Αφρικής». Τι θα διαβάσουμε λοιπόν στο βιβλίο και πόσο σημαντικό είναι στο να κατανοήσουμε τα ζητήματα που θίξαμε και παραπάνω;
Ναι, στην πραγματικότητα αυτό το βιβλίο θα πρέπει να διαβαστεί μαζί με του Πόμπο.
Βασίζεται σε 2 ομιλίες, η πρώτη του Φιντέλ Κάστρο, όπου σκιαγραφεί το πολιτικό σκηνικό για τις αποφάσεις που πήρε η κουβανική επανάσταση σε σχέση με την Αγκόλα. Τι διακυβεύτηκε για τον κόσμο ολόκληρο; Τι διακυβεύτηκε για την ίδια την Κούβα;
Το διακύβευμα ήταν η απελευθέρωση της Αγκόλας, η απελευθέρωση της Ναμίμπια, η ανατροπή του ρατσιστικού καθεστώτος του απαρτχάιντ, μια κυβέρνηση της πλειοψηφίας στη Νότια Αφρική. Αλλά περισσότερο από αυτό, με τις δεσμεύσεις που ανέλαβε η Κούβα, διακυβεύθηκε και η ίδια η επιβίωση της κουβανικής επανάστασης. Όπως είπε ο Ραούλ Κάστρο, η κουβανική επανάσταση βγήκε ισχυρότερη, επειδή εκατοντάδες χιλιάδες νέοι έγιναν καλύτεροι μαχητές και καλύτεροι κομμουνιστές στα πεδία μάχης της Αγκόλας. Η Κούβα μπόρεσε να αντέξει τις τεράστιες δυσκολίες που αντιμετώπισε με την κατάρρευση της ΕΣΣΔ και την αρχή της Ειδικής Περιόδου, όταν η Κούβα έχασε το 80% του εμπορίου της, εξαιτίας ακριβώς αυτής της νέας γενιάς μαχητών.
Περιέχει επίσης αποσπάσματα από την ομιλία του Μαντέλα σχετικά με τη συμμετοχή της Κούβας και τον αντίκτυπο που είχε εντός της Νότιας Αφρικής του απαρχάιντ. Αυτή η ομιλία υπογραμμίζει περαιτέρω τη σημασία της Κούβας για τους αφρικανικούς απελευθερωτικούς αγώνες εν γένει.
Β.Μ: Πραγματικά, πόσο δύσκολο είναι για έναν Ευρωπαίο πολίτη να κατανοήσει και να αντιληφθεί τις συνθήκες ζωής στη σύγχρονη Αφρική;
Φανταστείτε την πλειοψηφία του ελληνικού πληθυσμού να ζει χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα, χωρίς τρεχούμενο νερό, χωρίς αποχετευτικό σύστημα, χωρίς σχολεία, χωρίς κέντρα υγείας, χωρίς ασφαλτοστρωμένους δρόμους. Φανταστείτε να ζείτε με 2-3 ευρώ την ημέρα. Φανταστείτε τι σημαίνει να είναι οι περισσότεροι άνθρωποι αναλφάβητοι. Φανταστείτε τι σημαίνει να φοβάσαι την πείνα κάθε μέρα. Φανταστείτε να πρέπει να περπατάτε 5 χιλιόμετρα κάθε μέρα σε ένα πηγάδι και στη συνέχεια να πρέπει να το μεταφέρετε πίσω για να πιείτε, να μαγειρέψετε και να πλύνετε. Τότε θα έχετε μια ιδέα για το τι σημαίνει.
Η Αφρική είναι τόσο φτωχή επειδή ο πλούτος της και, κατά τη διάρκεια της δουλείας, το άνθος της νεολαίας της, απομυζάται από τα ιμπεριαλιστικά κέντρα, όχι μόνο για δεκαετίες αλλά και αιώνες.
Είναι ευθύνη των εργαζομένων στην Ευρώπη να υιοθετήσουν ως μέρος των διεκδικήσεών τους την κατάργηση του εξωτερικού χρέους που συνθλίβει σήμερα την Αφρική και να απαιτήσουν ισότιμες εμπορικές σχέσεις. Τα αιτήματα αυτά προωθήθηκαν από την κουβανική επανάσταση ως κομμάτι της προοπτικής που παρουσιάζουν για την ανάπτυξη της Αφρικής και του υπόλοιπου ημιαποικιοκρατικού κόσμου.
συνέντευξη
Βαγγέλης Μπουμπάκης
Γενάρης 2021
Ο Τζωρτζ Μεχραμπιάν, είναι στη συντακτική ομάδα των εκδόσεων Διεθνές Βήμα.
*Θερμές ευχαριστίες για την πραγματοποίηση της συνέντευξης τόσο στον Τζωρτ Μπεχραμπιάν όσο και στην Νατάσα Τερλεξή.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου