Αντηχούνε και γλείφουν σαν φίδια,
Λες και πάνω σ’ αυτά τα σανίδια
Έχει στρώσει καρδιές και πατάει.
Χοσέ Μαρτί
Ο Απόστολος της Ανεξαρτησίας
(José Julián Martí y Pérez)
Κούβα, Αβάνα 28 Ιανουαρίου 1853 – Δος Ρίος, 19 Μαΐου 1895
Συγγραφέας, Ποιητής, Εθνικός ήρωας της Κούβας
*
Απλοί Στίχοι
(1891)
Μετάφραση – Σημειώσεις
Μπάμπης Ζαφειράτος – Μποτίλια Στον Άνεμο
*
Ας συνειδητοποιήσουμε το θαύμα που φανερώνουν αυτά τα τετράστιχα των Απλών Στίχων, τα καμωμένα από γρήγορα ασημένια βέλη.
Γαβριέλα Μιστράλ, 1938 (βλ. κάτω)
*
Χοσέ Μαρτί
[Η Σπανιόλα Χορεύτρια]
X
Η ΨΥΧΗ τρεμουλιάζει μονάχη
Όταν πέσει το βράδυ υποφέρει
Πάμε λέω χορός κάπου υπάρχει
Μια σπουδαία Σπανιόλα χορεύει.
Είχαν κάνει καλά κι είχαν βγάλει
Τη σημαία που κυμάτιζε εκεί·
Γιατί αυτή με γεμίζει οργή
Θα ’χα φύγει δε θα ’μπαινα πάλι.
Και να τώρα η χορεύτρια βγαίνει
Όψη-φίλντισι, αγέρωχο βλέμμα·
Γαλικιάνα είναι λένε· τι ψέμα!
Μια θεά! Απ’ τα ουράνια φερμένη.
Με σομπρέρο στο ωραίο κεφάλι
Μια ολοπόρφυρη μπέρτα φορεί,
Σάμπως ρόδο που έχει ντυθεί
Και στολή ταυρομάχου έχει βάλει.
Σαν περνάει το φρύδι σηκώνει,
Μαυριτάνικη είν’ η κοψιά της,
Μαυριτάνα προδότρα η ματιά της
Και το αφτί της λευκό σαν το χιόνι
Στο πρελούδιο χαμηλώνει το φως
Άσπρη φούστα φοράει και σάλι
Σαν Παρθένος γλυκιά ξεπροβάλλει.
Ανδαλουσιάνικος είν’ ο χορός.
Προκλητικά το μέτωπο υψώνει
Και την μπέρτα στον ώμο πετάει·
Σαν δυο τόξα τα μπράτσα λυγάει,
Το φλογάτο της πόδι τεντώνει.
Στη σκηνή τα τακούνια χτυπάει,
Αντηχούνε και γλείφουν σαν φίδια,
Λες και πάνω σ’ αυτά τα σανίδια
Έχει στρώσει καρδιές και πατάει.
Από φλόγες ματιών που σπιθίζουν
Το κρεσέντο όσο πάει δυναμώνει
Η πορφύρινη εσάρπα φουντώνει
Και τα κρόσσια τρελά ανεμίζουν.
Με κομψό σάλτο ξάφνου πετιέται
Σ’ έναν στρόβιλο σκύβει κρυφό
Το ακριβό ύφασμα ανοίγει στα δυο
Το λευκό φόρεμά της τραβιέται.
Ροδοπέταλα χείλια ανοίγει
Και καλεί με μισάνοιχτο στόμα.
Παθιασμένα λικνίζει το σώμα
Τα τακούνια σκορπίζουνε ρίγη.
Την κροσσάτη εσάρπα τυλίγει,
Σε μια ανάλαφρη δίνη, μπροστά·
Με τα μάτια θα φύγει κλειστά
Σαν μια ανάσα απ’ την πίστα θα φύγει.
Η Σπανιόλα θεσπέσια χορεύει,
Με ασπροκόκκινο σάλι στη ράχη·
Σε γωνιά σκοτεινή πάλι αγριεύει
Η ψυχή· τρεμουλιάζει μονάχη!
Χοσέ Μαρτί: Απλοί Στίχοι (Versos Sencillos, 1891)
Μετάφραση: Μπάμπης Ζαφειράτος, Ιανουάριος 2022
_______________
Περισσότερα για τον Μαρτί, και περισσότεροι Απλοί Στίχοι, από τους συνδέσμους του τέλους.
_______________
*
Καρολίνα Οτέρο, η Σπανιόλα Χορεύτρια
και
Οι Γαλικιανοί στον Αγώνα Ανεξαρτησίας της Κούβας
Καρολίνα Οτέρο (1868-1965), Η Ωραία Οτέρο, η Σπανιόλα Χορεύτρια του Χοσέ Μαρτί. (Φωτό: hola.com) |
Η Σπανιόλα δεν είναι άλλη από τη Γαλικιανή τραγουδίστρια και χορεύτρια του φλαμένκο Καρολίνα Οτέρο (Agustina Carolina del Carmen Otero Iglesias, 4 Νοε. 1868, Ποντεβέδρα – 10 Απρ. 1965, Νίκαιa, Γαλλία) ―κόρη μιας ανύπαντρης μητέρας Ισπανίδας και ενός Έλληνα αξιωματικού του ελληνικού στρατού―, που μεσουράνησε στις μεγάλες σκηνές της Ευρώπης και της Αμερικής με το όνομα Η Ωραία Οτέρο ―La Bella Otero.
Ο Χοσέ Μαρτί, την είδε το 1890, όταν βρισκόταν στη Νέα Υόρκη, όπου εμφανίστηκε στο Museo del Edén (η Οτέρο είναι τότε 23 ετών) και φωτογραφίζει τη χάρη της στους Απλούς Στίχους του με την ποιητική του ψυχή, αφού προηγουμένως θα γράψει ένα παθιασμένο χρονικό στην εφημερίδα La Prensa του Μπουένος Άιρες:
[…] Η Ωραία Οτέρο, η Ισπανίδα με το πρόσωπο μιας παρθένου, αυτή που λέγεται ότι έζησε τον έρωτά της με τον βασιλιά Αλφόνσο, αυτή που σαγηνεύει με τη δύναμη των ματιών της περισσότερο κι από τη δύναμη του τραγουδιού και του χορού της, θριαμβεύει μπροστά στο ξελογιασμένο κοινό του Museo del Edén.
Carolina Otero / Wikipedia.org |
Μαρτυρίες, λένε ότι όντως λίγο πριν ξεκινήσει η παράσταση, η ισπανική σημαία αφαιρέθηκε από την είσοδο του θεάτρου, κι έτσι μπόρεσε να μπει ο Μαρτί, αφού έτρεφε… ιδιαίτερα αισθήματα για τους Ισπανούς.
Ο Μαρτί αγαπούσε τους ανιδιοτελείς ανθρώπους της Γαλικίας. Γι’ αυτό σε διαλέξεις του, σε χρονικά, στην ποίησή του και σε πολλά γραπτά του εκφράζει τον σεβασμό του και τον θαυμασμό του για τους Γαλικιανούς. Και οι Γαλικιανοί τού το ανταποδίδουν με πέντε μνημεία που του έχουν αφιερώσει στην πατρίδας τους.
Χοσέ Δελάρα: Το Μνημείο του Χοσέ Μαρτί, Σαντιάγο δε Κομποστέλα. (Φωτό: compostelaverde.santiagodecompostela.gal). Χιλιάδες Γαλικιανοί μετανάστευσαν στην Κούβα και πολλοί από αυτούς συμμετείχαν στους πολέμους για την ανεξαρτησία, στο πλευρό των Μαμπί (Mambí), για την ελευθερία της πατρίδας του Χοσέ Μαρτί. Ο Φιντέλ αναγνώρισε επίσης την παρουσία της Γαλικίας στους πολέμους για την ανεξαρτησία της Κούβας. Στο βιβλίο του Ισπανού δημοσιογράφου, συγγραφέα, ιστορικού, πολιτικού αναλυτή και και ακαδημαϊκού Ignacio Ramonet (γεν. 1943), Fidel Castro: biografía a dos voces (Βιογραφία με δυο φωνές) πιο γνωστού με τον τίτλο Cien horas con Fidel (Εκατό ώρες με τον Φιντέλ), ο Κομαντάντε θα πεί:
____________________
____________________ * Η Γαβριέλα Μιστράλ για τον Χοσέ ΜαρτίΟ Χοσέ Μαρτί από τον Felix René Mederos Pazos, Αβάνα, 20 Νοε. 1933 – 24 Σεπ. 1996. (Πηγή: flickr.com). Η Χιλιανή ποιήτρια και δασκάλα Γαβριέλα Μιστράλ (Lucila Godoy Alcayagal, 7 Απρ. 1889, Βικούνια – 10 Ιαν. 1957, Νέα Υόρκη), που έχει τιμηθεί με το Νόμπελ Λογοτεχνίας 1945, είχε επισκεφτεί πολλές φορές την Κούβα.
Στις 30 Οκτωβρίου 1938, σε διάλεξή της στο Ισπανοκουβανικό Ινστιτούτο Πολιτισμού, σε μια από τις σημαντικότερες ερμηνείες για τους Απλούς Στίχους ―η οποία έκτοτε τους συνοδεύει ως Πρόλογος― αναφέρει μεταξύ άλλων:
_______________ Περισσότερα για τον Μαρτί και περισσότεροι Απλοί Στίχοι, από την Κατιούσα, σε μετάφραση Μπάμπη Ζαφειράτου: |
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου